Seray Sigorta

Eklenme Tarihi : 27.04.2024 16:24

CMR’ın konusu taşınan emtiadır

Karayoluyla Uluslararası Yük Taşımacılığı (CMR) sigortası, sorumluluk sigortası türü dür ve poliçe ile teminat altına alınan konu “taşıma konusu emtia” dır.

MR Konvansiyonu (Eşyaların Karayolunda Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi) ; akit ülkelerin, eşyaların karayolundan taşınması koşullarını standart hale getirmek ve taşımadan mütevellit emtia zararları ve tazminat sorumluluk / sorumsuzluk hallerine ilişkin yeksenak hukuk normu oluşturmak gayesiyle kabul ettikleri bir sözleşmedir.

Konvansiyon sözleşmeye taraf olan ülkeler için, taşımadan mütevellit ihtilaf vukuunda öncelikle uygulanması gereken hukuk normudur. Konvansiyon; malın taşınmak üzere teslim alındığı yâda teslim edileceği ülkelerden en az birinin konvansiyona taraf olması halinde uygulanır. Ülkemiz konvansiyona 1995 yılında taraf olmuştur. Anayasamızın 90. Maddesi gereğince konvansiyon hükümleri kanun hükmünde olup konvansiyonda düzenlemeyen konularda ise milli hukuk uygulanır. CMR sigorta poliçesi de işte bu konvansiyona paralel olarak uluslar arası taşıma konusu emtianın taşıma sırasında uğradığı hasar, ziyan, gecikme, eksik teslim v.s gibi zarar doğuran olaylara karşı nakliyeciyi, mal sahibine mal sigortacına karşı koruma altına alma gayesiyle oluşturulmuş bir sorumluluk poliçesi türüdür.

CMR Sigorta poliçesi ise; yine uluslar arası karayolu taşımasında, taşımacının nakliyesini yaptığı emtianın taşıma rizikolarına karşı teminat altına alınması gayesiyle tanzim olunan sorumluluk sigortasıdır. CMR sigortası ile ilgili sigortalılar tarafından dikkate alınması gereken husus; bu sigortanın bir sorumluluk sigortası türü olduğudur. Bu poliçe ile teminat altına alınan zarar; taşıma konusu emtiadır.

CMR bir sorumluluk sigortasıdır

Nakliyeci CMR sigorta poliçesi ile “nakliyesini üstlendiği emtianın taşımadan mütevellit bir sebeple zarara uğraması halinde emtia sahibine karşı koruma” altına alınır.Bu sigortanın sorumluluk sigortası olması nedeniyle; taşıma sırasında meydana gelen zararda taşımacının kusuru yoksa yâda zararın meydana gelmesini öngörme / önlemeyebilme imkânı mevcut değilse, emtia zararından taşımacı ve dolayısıyla sigortası da sorumlu olmaz. CMR Sigorta poliçesinde taşımacının sorumlu olduğu ve olmadığı hallerin tespiti de CMR konvansiyonu gereğince tespit edilir.

Poliçenin temeli; CMR Kon. Md. 17/1. Fıkrada yer alan “ taşımacı taşınmak üzere malı teslim aldığı andan alıcısına teslim edinceye kadar doğan hasarlardan sorumludur” hükmüne dayanır. Yani emtia taşımacının uhdesinde iken hasar/ziyan/kayıp v.s rizikoların meydana gelmesi halinde poliçe gereği bu hasarlar CMR sigorta şirketi tarafından ödenir.Taşımacının genel sorumluluk halini düzenleyen md 17/1 fıkrasının devamında taşımacının hasardan sorumlu olmayacağı haller düzenlenmiş olup taşımacı/ CMR sigortacısı, iddia olunan hasarın bu hallerden meydan geldiğini ispatla emtiada meydana gelen zarar nedeni ile sorumluluktan kurtulur.

Poliçe, özetle CMR kon. Md. 17’de yer alan sorumluluk hallerinin esas alındığı bir sorumluluk poliçesi iken poliçede yer alan bir kısım özel hükümlerle; sigorta şemsiyesi taşımacı lehine korumayı genişletilebilir yada sınırlama getirilebilir. Örneğin; nakliyecinin kusuruna dayalı hatalı ambalaj, yükleme ve istifleme nedeniyle oluşan hasarlar bazı poliçelerde teminat altına alınırken bazı poliçelerde ise teminat dışında bırakılabilir.Emtia sahipleri ya da sigortacıları tarafından, nakliyecilere rücu edilen hasarlarda; ambalaj/ istifleme/yükleme boşaltmaya dayalı hasarlar önemli bir bölüm oluşturur. Esasen bu sebeplerden doğanhasarlarda; söz konusu işlemleri malın göndereni yada alıcısı ifa etmişse CMR md.17(4)c. gereğince nakliyeci hasardan sorumlu değildir. Fakat bu işlemlerden doğan hasarların yargıya intikali halinde Yerel Mahkemelerimiz ve Yüksek Mahkeme CMR Kon. Md. 8 gereğince taşımacının nezaret yükümlülüğünden bahisle nakliyeciye müterafik kusur yüklemekte ve bu işlemlere dayalı hasarların CMR poliçesi teminatı harici olması halinde ise nakliyeci sigortasından beklediği faydayı sağlayamıyor.

Teminat harici durumlar araştırılmalı

Bu ve bunun gibi CMR sigorta poliçesinin özel hükümlerinde yer alan teminat harici durumların sigortalılar tarafından özellikle tetkik edilmesi gerekir. CMR sigorta poliçesinin en önemli hükümlerinden biri de; hasar vukuunda taşımacının uygulayacağı prosedürdür. Tüm poliçelerin özel şartlarında; sigorta ettirenin, sigorta şirketine karşı sorumlulukları düzenlenmiştir. Buna göre; sigortalı, hasar vukuunda derhal sigortacıya ihbarda bulunmak, taşıma belgelerini eksiksiz sigortasına temin etmek, zararın artmasını önlemek için gereken gayreti göstermek, sigortacının onayı olmaksızın hiçbir talebi kabul etmemek veya kabul edeceğini taahhüt etmemekle yükümlüdür. Mevcut düzenlemenin gayesi CMR sigortasının bir sorumluluk poliçesi olması nedeni ile sigorta şirketine;zarar miktarını ve tarafların sorumluluklarının tespiti yönünden imkân sağlamaktır.

Yine nakliyeci tarafından sorumluluğun kat’i olarak tespitinden evvel mal sahibi ya da sigortacısına ödeme yapılması yâda taahhüdünde bulunması bu sigorta türünün yapısına aykırıdır. Özetle; Konvansiyonun birinci maddesi gereği; taşınmak üzere eşyanın teslim alındığı yada teslim edileceği ülkelerden en az birinin konvansiyona taraf olması halinde , taşımadan doğan ihtilaflarda konvansiyon hükümleri uygulanır. CMR sigorta poliçesi de CMR kon. Md. 17 gereği taşımacının sorumlu olduğu hasarlardan mütevellit tazminat taleplerini teminatlandıran bir poliçe türüdür. Sorumluluk poliçesi olması nedeni ile poliçe gereği zararın karşılanması, zarardan taşımacının sorumlu olmasına ve bu sorumluluğun sigorta poliçesi özel şartlarında teminat harici bırakılmamış olmasına bağlıdır. Sigortalıların poliçelerinin kapsamını ve teminat harici durumları doğru tetkik etmesi ve bu poliçenin bir sorumluluk poliçesi olduğunu gözeterek sigorta şirketine ihbar süresi ve şekline riayet etmesi, sigortacının onayı olmaksızın zarar kabul beyanında ve taahhüdünde bulunmaması gerekir.