Seray Sigorta

Eklenme Tarihi : 11.05.2024 07:56

Ex gratia ödeme / Lütuf- hatır ödemesi

Sigorta sözleşmeleri; sigortacı ve sigorta edilen tarafından, sigorta poliçesi genel ve özel şartlarında yer alan teminat kapsamı dahilinde olan rizikolar sonucunda sigortalının yada sigortalının fiili sebebiyle zarara uğrayan üçüncü kişilerin zararlarının sigortacı tarafından tazmini gayesi ile düzenlenir. Sigorta poliçesinde tarafların önemle dikkate alması gereken husus ise, teminat dahili ve harici olan rizikoların doğru anlaşılması ve yorumlanmasıdır.

Zira sigorta şirketi için asıl olan poliçede yer alan teminat kapsamı dâhilinde ki hasarları ödemektir. Tabii ki sigortalı taraf için de hangi tür rizikoların teminat dışında kaldığının ve sigortanın kendisini hangi koşullarda teminat şemsiyesi altına alacağının bilinmesi önem arz eder.

Örneğin;
Emtia Nakliyat Sigorta Poliçelerinde asıl olan, sigortalı mal sahibinin zararlarının teminat altına alınması olmakla birlikte -aksine bir hüküm yoksa- hatalı ambalaj, istiflemeden doğan zararlar teminat dışındadır. Dolayısıyla sigortanın, nakliyat sigortası kapsamında hatalı yüklemeden mütevellit mal hasarını ödemesi teminat kapsamında mümkün değildir. Düzenleme bu şekilde olmakla birlikte, uygulamada/ ticari hayatta sigorta şirketleri bu tür teminat dışı hasarları da ödeyebilmektedirler. İşte sigorta şirketinin, sigorta genel/ özel şartlarında yer alan teminat harici rizikolar neticesinde meydana gelen zararı tazmin etmesi hali ; poliçe kapsamında bir ödeme olarak kabul edilemeyecektir. Dolayısıyla sigorta şirketinin halefiyete bağlı 3. Kişilere rücu davası açma hakkının ilk koşulu yani poliçe kapsamında ödeme yapma yükümlülüğü gerçekleşmediğinden, halefiyete bağlı 3. Kişilere karşı talep hakkı ortadan kalkmış olacaktır. İşte sigorta poliçesinde teminat dışı rizikolara dayalı hasar ödemeleri Yüksek Mahkeme kararlarında da yer aldığı üzere ex gratia / hatır / lütuf ödemesi olarak nitelendirilmekte ve sigorta şirketinin, sigortalısına yaptığı ödemeler için, zarar veren 3. Kişilere halefiyete bağlı rücu hakkını ortadan kaldırmaktadır. Peki, bu halde sigorta şirketi teminat vermediği biz hasarı neden tazmin eder?

Uygulamada görülmektedir ki ; -sigortalının sigorta şirketine karşı sadakati, yani uzun süreden beri sigortalısı olması ya da sigorta şirketinin pek çok ürününü satın alıyor olması, - Hasarın oluş şekline göre , sigortalının hasarın oluşmasında sübjektif kusurunun fazla olmaması gibi sebeplerle teminat altında olmayan hasarların da ödendiği görülmektedir. Zira Sigortacının, sigortalısının halefi olmasının ilk şartı; sigorta teminatı dâhilinde bir riziko sonucu gerçekleşen hasarın ödenmesi, ikinci şartı ise sigortacının sözleşmeye uygun ödeme yaptığı sigortalısının, 3. Kişilere tazminat talep hakkına sahip olmasıdır. Yüksek Mahkemenin; "teminat dışında kalan sebeplere dayalı ödemelerde sigorta şirketinin 3. Kişilere rücu hakkına dayalı dava açamayacağını, bu durumda mahkemenin poliçe hükümlerine göre yapılan ödemenin ex gratia/lütuf/ hatır ödemesi olup olmadığını araştırması gerekeceği, eğer ki ex gratia ödeme olduğunun tespit edilmesi halinde halefiyete bağlı talebin reddi gerekeceği " yönlü içtihatları mevcuttur.

Bu durumda denilebilir ki ;

Sigortacı, sigortalısına ödeme yaparken poliçedeki teminat kapsamı ve harici halleri doğru değerlendirmelidir. Aksi halde halefiyete bağlı rücu hakkı ortadan kalkacaktır. Kendisini sigorta poliçesi ile teminat altına alan sigortalı için en önemli konu; bir riziko vukuunda zararlarının azami şartlarda karşılanması isteği olmakla birlikte, teminat şartları özel koşullarla genişletilmeyen bir poliçe ile bunun sağlanması sigortacı için maddi olarak karşılanamayacak kadar büyük bir külfet oluşturacaktır. Bu nedenle de faaliyet alanı gereği, sigortalıların riziko alanları ve ihtimallerini belirlemesi ve prim/teminat kapsamı dengesi gözetilerek sigorta sözleşmeleri yapmaları gerekmektedir.